Początki fintechu i jego zastosowanie w poszczególnych branżach
Trudno jednoznacznie wskazać, kiedy w obrocie komercyjnym po raz pierwszy pojawiła się technologia łącząca pieniądz i maszyny. Niektóre źródła wskazują na drugą połowę XIX w., kiedy Giovannie Casselie opatentował pantelegraf, czyli urządzenie pozwalające na kopiowanie faksymile przy użyciu sprzętu podłączonego do linii telegraficznych. Historycy wskazują też na 1934 r., kiedy IBM wprowadził na rynek maszynę do segregowania, zliczania i podpisywania czeków – Proof Machine 801 oraz 803.
Tak naprawdę jednak o elektronicznej bankowości możemy mówić dopiero pod koniec XX w. wieku. W roku 1998 na rynku pojawił się PayPal. Jedenaście lat później w internecie zaprezentowano BitCoin, pierwszą kryptowalutę.
Dzisiaj, elektroniczne systemy pozwalające na zarządzanie pieniędzmi występują w wielu sektorach branży finansowej. Są to przede wszystkim:
- Usługi związane z finansowaniem
Na rynku pojawia się coraz więcej przedsiębiorstw zajmujących się faktoringiem online oraz obsługą produktów kredytowych. Rosnącą popularność zyskują też platformy crowdfundingowe, które pozwalają zbierać środki na określony cel od nieograniczonego kręgu adresatów w zamian za świadczenie zwrotne (np. priorytet w dostępie do opracowywanej usługi). Na takiej zasadzie działa m.in. Bankless24 czy AngelList.
- Zarządzanie aktywami
Większość z nas z fintechami ma kontakt w przypadku korzystania z internetowych kantorów walutowych lub sięgnięcia do rozwiązań alternatywnych dla klasycznej bankowości. W sieci nietrudno znaleźć dziesiątki instytucji, które dają możliwość założenia rachunku bankowego (także walutowego), wyrobienia karty płatniczej oraz oferują inne, dodatkowe usługi, jak np. odroczone płatności.
Jako przykład bankowych fintechów można wymienić Curve, Monese, N26, Revolut, Wise czy TransferGO.
Fintechy w branży bankowości są chętnie wybierane przez osoby, które często podróżują i chcą uniknąć ciągłych opłat za przeliczanie waluty albo szukają platformy, która pozwoli na szybkie i tanie przelewy bez dodatkowych prowizji.
- Płatności
Wiele fintechów oferuje także alternatywne rozwiązania dla klasycznych kart płatniczych. Rejestrując w systemie dane fizycznej lub wirtualnej karty płatniczej, możesz płacić za pomocą urządzenia wyposażonego w moduł NFC na takiej samej zasadzie, jak wykonujesz płatności zbliżeniowe. W Polsce najpopularniejsze systemy to Google Pay, Garmin Pay oraz Fitbit Pay. Analogiczna usługa od firmy Samsung jeszcze nie jest obsługiwana w naszym kraju, choć zdobywa dużą popularność za granicą.
- Kryptowaluty i blockchain
Z pewnością spotkałeś się z takimi określeniami jak blockchain i kryptowaluty.
Kryptowaluta to rozproszony system księgowy, w którym gromadzone są informacje o stanie posiadania umownych jednostek przez poszczególnych użytkowników. Uznaje się, że kryptowaluty są odp*rne na inflację i zmiany wskaźników ekonomicznych przez organ centralny. Zabezpieczenia uniemożliwiają dwukrotne wydanie tego samego „pieniądza cyfrowego”.
Pierwszą kryptowalutą był Bitcoin, ale obecnie funkcjonuje ich kilkanaście (m.in. Ethereum, Litecoin, Dash czy Nano).
Z kolei istotą blokchainu jest utrzymanie sprawnie działającej, wspólnej i zbiorowej księgi rachunkowej wykorzystywanej do obsługi transakcji np. w sektorze energetycznym i finansowym. Transakcje zapisywane w poszczególnych blokach są nieodwracalne, a cały system jest chroniony przez zaawansowane algorytmy kryptograficzne. Szacuje się, że do złamania zabezpieczeń dużego blockchaina potrzebna jest moc obliczeniowa równa…połowie całej sieci.
- Pozostałe usługi
Rodzajem fintechów są też porównywarki cenowe (np. popularny serwis Ceneo) oraz platformy aukcyjne. Zbierają one w jednym miejscu oferty wielu użytkowników sieci, ułatwiając konsumentowi podjęcie wyboru i dokonanie zakupu, segregują informacje i prezentują je w pożądany sposób.
Zalety i wady rozwiązań typu fintech
Fintechy to połączenie cyfrowej technologii i finansów, które nieustannie się rozwija. Obecnie korzystają z nich głównie osoby młode, które wychowywały się z dostępem do Internetu, ale deweloperzy robią co mogą, aby przyciągnąć uwagę nowych odbiorców swoich usług. Jakie są zalety i wady rozwiązań z branży fintech?
Jeśli chodzi o zalety, należy przede wszystkim wymienić:
- Bardzo krótki czas realizowania transakcji – wszystkie operacje odbywają się wyłącznie w przestrzeni wirtualnej, dzięki czemu cały proces księgowania operacji przebiega znacznie szybciej. Robiąc przelew, nie musisz czekać na kolejną sesję wychodzącą lub przychodzącą.
- Niskie koszty korzystania z usługi – wiele fintechów oferuje możliwość realizowania transakcji bez dodatkowych kosztów manipulacyjnych. To szczególnie istotne przy przelewach zagranicznych SWIFT czy transakcjach walutowych, od których klasyczne instytucje finansowe pobierają zazwyczaj prowizję.
- Łatwy dostęp do systemu – dużą zaletą fintechów jest to, że od samego początku są one projektowane na potrzeby internautów. W praktyce oznacza to dopracowany do perfekcji UX oraz intuicyjną obsługę. Z wirtualnych usług finansowych możesz korzystać z dowolnego miejsca na świecie. Wystarczy Ci dostęp do internetu. Nie ma potrzeby szukania placówki banku czy kantoru.
- Większa elastyczność i responsywność oferty – oferty fintechów zazwyczaj szybciej i lepiej odpowiadają na zmieniające się potrzeby klientów. Wprowadzenie nowych produktów finansowych odbywa się mniejszym kosztem, a to z kolei sprawia, że usługi nowych finansów stają się coraz bardziej konkurencyjne.
Pomimo wielu zalet i dynamicznego rozwoju nie jest to jednak system bez wad. Przede wszystkim firmy świadczące usługi finansowe z wykorzystaniem sieci same dopiero uczą się, jak powinien wyglądać idealny model takiej działalności. Do tej pory nie wypracowano także wspólnych, specjalnie w tym celu stworzonych mechanizmów, które zapewniłyby odbiorcom usług należyte standardy ochrony.
Do tego dochodzi niebezpieczeństwo przechwycenia wrażliwych informacji przez cyfrowych przestępców. Wszystkie instytucje fintech działają w oparciu o zautomatyzowane algorytmy, ograniczając działanie czynnika ludzkiego do niezbędnego minimum. W przypadku złamania zabezpieczeń nie ma więc realnej możliwości zachowania tajemnicy transakcji finansowych.
Zagrożenie stanowi zwłaszcza phishing, czyli próba wyłudzenia informacji poprzez podszycie się pod instytucję zaufania publicznego. Paradoksalnie to bardzo prosty rodzaj ataku, który bazuje na błędach użytkownika.
W kontekście fintechów rodzi się także pytanie o nadzór nad nowymi instytucjami rynku finansowego. O ile w Polsce kontrolę taką sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego, wiele osób korzysta z instytucji zagranicznych. Część z nich, jak np. Wise, podaje na swojej stronie właściwe dla każdego kraju instytucje regulacyjne. Coraz więcej fintechów występuje też do Europejskiego Banku Centralnego o wydanie licencji bankowej. Niestety, nie wszystkie instytucje podają na swojej stronie niezbędne informacje.
Planujesz zacząć korzystanie z fintechu lub oprzeć swoje rozliczenie na blokchainie? Skontaktuj się z kancelarią z doświadczeniem w prawie nowych technologii i wybierz najbezpieczniejsze rozwiązanie.
Czy korzystanie z fintechu jest bardziej opłacalne niż tradycyjna bankowość?
Choć wielu osobom trudno przekonać się do nowoczesnej bankowości, coraz więcej wydaje się przemawiać na korzyść fintechów:
- Wszystkie dane znajdują się w zabezpieczonej chmurze więc jako użytkownik masz do niej łatwy i wygodny dostęp.
- Fintech to najczęściej mała organizacja, a nie olbrzymia, ułożona hierarchicznie instytucja, co może przełożyć się na lepszy kontakt z indywidualnym użytkownikiem.
- Zastosowanie informatycznych rozwiązań, które pozwalają zapamiętywać wybory użytkownika – uczące się algorytmy mogą oferować Ci lepiej dopasowane rozwiązania, odpowiadające Twoim preferencjom.
Zarządzanie finansami z pominięciem instytucji bankowej pozwala zaoszczędzić czas, ograniczyć formalności i przyspieszyć cały proces.
Fintech a regulacje prawne
W kontekście fintechów należy wskazać na brak dedykowanego ustawodawstwa, które wytyczałoby ramy dla funkcjonowania nowych instytucji finansowych.
Jest to na tyle nowatorskie zjawisko, że wiele państw woli zaczekać na skutki działania fintechów przed podjęciem działań legislacyjnych. Takie podejście prezentują np. Niemcy. Z kolei Wielka Brytania wdraża aktywne podejście do regulacji fintechu i projektuje nowe ustawodawstwo z wyprzedzeniem (zwłaszcza ustawa FSMA 2000 i kolejne jej aktualizacje). W Polsce brak specustaw w tym zakresie wymusza dopasowywanie obowiązujących przepisów prawa do zaistniałej sytuacji.
Czym są „piaskownice regulacyjne”?
Aby zwiększyć bezpieczeństwo odbiorców usług finansowych, ustawodawca europejski (a w ślad za nim także polski) wdrożył tzw. piaskownice regulacyjne (ang. regulatory sandboxes).
To specjalnie zaprojektowane środowiska informatyczne, które mają za zadanie przygotować podmioty planujące rozpoczęcie działalności na rynku finansowym i kapitałowym do bezpiecznego świadczenia usług. Piaskownice regulacyjne w Polsce działają pod nadzorem KNF.
Korzystając z piaskownicy przyszły przedsiębiorca może sprawdzić, czy jego innowacyjna usługa finansowa działa poprawnie. Pierwszy etap testów odbywa się w otoczeniu w pełni sterowanym algorytmicznie, bez udziału realnych klientów. System ma za zadanie symulować prawdziwe działania rynkowe, w tym oszustwa.
Drugi etap uwzględnia zaangażowanie odbiorców usługi, ale początkowo bez możliwości inwestowania środków.
Piaskownice regulacyjne kontrolowane są przez tzw. Operatorów Piaskownicy, czyli wytypowane przez KNF podmioty, które spełniają odpowiednie wymagania sprzętowe i dają rękojmię rzetelnego przeprowadzenie testów. Operatorzy odpowiadają też za organizację szkoleń, zapewnienie doradztwa prawnego, zaś Urząd KNF gwarantuje monitorowanie testów i konsultację rozwiązań. Do roli Operatorów Piaskownicy wytypowano m.in.:
- Bank Pekao S.A,
- Alior Bank,
- Fundację Rozwoju Przedsiębiorczości Business Cady.
Fintech a prawo krajowe
Jeśli chodzi o polskie prawo, to na ten moment nie ma jednej, kompleksowej ustawy poświęconej fintechom. Każde zagadnienie wymaga więc indywidualnego przeanalizowania w oparciu o obowiązujące akty prawne. Które ustawy krajowe znajdą najczęściej w materii nowoczesnych finansów? Będą to m.in.:
- Ustawa o usługach płatniczych – znajdziemy w niej uregulowanie takich kwestii jak wydawanie i wykup pieniądza elektronicznego, wydawanie instrumentów płatniczych czy wykonywania transakcji płatniczych i pośrednictwo w nich.
- Ustawa o kredycie konsumenckim – istotna zwłaszcza z punktu widzenia fintechów pożyczkowych oraz firm pośredniczących w takiej działalności.
- Prawo bankowe – definiuje m.in. tworzenie, organizację i działalność banków oraz zasady otwierania i prowadzenia rachunków bankowych.
- Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – określa zasady obejmowania ochroną ubezpieczeniową przez zakłady świadczące usługi w zakresie ubezpieczeń.
- Kodeks cywilny – z punktu widzenia funkcjonowania fintechów najistotniejszą częścią będzie regulacja zobowiązań cywilnoprawnych oraz sankcje związane z ich niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem.
Lista aktów prawnych, które potencjalnie mogą znaleźć zastosowanie do regulacji fintechów, jest równie długa, jak różnorodne są problemy mogące zaistnieć w toku ich działalności. Do istotnych aktów krajowych należy zaliczyć także ustawę o ochronie danych osobowych, ustawę o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi czy ustawę o prawach konsumenta.
Jeżeli masz wątpliwości do do regulacji prawa nowych technologii, skorzystaj z usług kancelarii specjalizującej się w doradztwie w sektorze fintech.
Dyrektywa PSD2 oraz inne akty prawa unijnego
Obok prawodawstwa krajowego, doniosłą rolę w regulacji otwartej bankowości pełnią akty prawa wspólnotowego. Zaliczymy do nich przede wszystkim dyrektywę PSD2 (która zastąpiła dyrektywę PSD), wprowadzającą rozwiązania zmierzające w stronę otwartej bankowości i pobudzenia innowacyjnych mechanizmów w sektorze finansów.
Jedną z głównych zmian jest dopuszczenie podmiotów trzecich do wykonywania niektórych operacji zarezerwowanych do tej pory dla banków. Są to m.in. inicjowanie płatności oraz dostęp do informacji o rachunku (odpowiednio PIS i AIS). Dyrektywa PSD2 jest uzupełniona o rozporządzenie RTS.
Inne istotne akty prawne to:
- Dyrektywa EMD2 (ang. Electronic Money Directive II) – regulująca kwestie związane z pieniądzem elektronicznym. Podobnie, jak PSD2 oba akty wdraża ustawa o usługach płatniczych.
- Dyrektywa AMLD4 (ang. Anti Money-Laundering Directive IV) – wprowadza przepisy przeciwdziałające praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
- Dyrektywa PAD (Payment Accounts Directive) – reguluje kwestie związane z opłatami za rachunki płatnicze, przenoszenie rachunków płatniczych oraz dostęp do tzw. Podstawowego Rachunku Płatniczego.
Warto wskazać także na rozporządzenie MIFREG, eIDAS oraz GDPR (w Polsce znane jako rozporządzenie RODO). Każdy z tych aktów reguluje fragment rynku finansowego, na którym prędzej lub później pojawią się podmioty z sektora fintech.
Należy pamiętać, że pełna harmonizacja norm unijnych i standardów krajowych wymaga czasu. Sytuacji nie ułatwia także dynamiczny rozwój fintechów, których udział w rynku usług finansowych rośnie skokowo z roku na rok, co pociąga za sobą występowanie coraz większej ilości problemowych sytuacji.
Nie ulega wątpliwości, że przedsiębiorstwa z branży nowoczesnych finansów stanowią coraz poważniejszą konkurencję dla tradycyjnej bankowości i klasycznych usług finansowych.
Jeżeli planujesz wejść na rynek nowoczesnych finansów, będziesz musiał spełnić szereg formalności i wykazać zgodność działań z wieloma aktami prawnymi. Takie działanie, jeżeli zostanie odpowiednio przeprowadzone i poparte profesjonalnym doradztwem prawnym, może okazać się niezwykle opłacalne.
FAQ
W Polsce nie ma jednej ustawy, która kompleksowo regulowałaby kwestię działalności firm łączących w sobie innowacyjne rozwiązania technologiczne z bankowością i finansami. Oznacza to w praktyce, że podczas codziennej działalności takie podmioty muszą przestrzegać naprawdę wielu norm prawnych. Zawiłości prawnych jest naprawdę dużo, dlatego warto rozważyć skorzystanie z tzw. piaskownicy regulacyjnej.
Założenie fintechu wymaga znajomości nie tylko wielu regulacji na gruncie krajowym (np. kodeksu spółek handlowych czy ustawy o AML), ale także znajomości wielu przepisów i dyrektyw unijnych. W związku z powyższym, warto już na etapie zakładania fintechu zwrócić się o pomoc do kancelarii prawnej obsługującej tego rodzaju podmioty.
Przede wszystkim jako korzyści wynikające z założenia fintechu należy wskazać krótki czas realizowania transakcji, niskie koszty obsługi operacji finansowych oraz dużą elastyczność oferty. Równie korzystny jest fakt, że fintech zazwyczaj stosuje rozwiązania oparte w chmurze- co przekłada się na wysoką dostępność danych dla użytkowników i łatwy dostęp do systemu.
MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ
Zaufali nam:
Kantory walut w pigułce:
- Internetowy kantor wymiany walut – Jakie są wymogi prawne?
- Jak otworzyć kantor – wszystko co musisz wiedzieć
- Rejestracja handel kryptowalutami w Polsce
- Podatki od kryptowalut – rozliczanie w Polsce
- Wymogi prawne dla prowadzenia w Polsce działalności związanej z obrotem kryptowalutami
Warto wiedzieć:
- Procedura AML
- Czy obracając walutami wirtualnymi trzeba być małą instytucją płatniczą (MIP)?
- Jak zostać małą instytucją płatniczą (MIP)
- Na czym polega działalność FinTech?
- Szkolenie AML
- AML – Kontrola w instytucji obowiązanej
- AML – zasady raportowania do GIIF
Może Ciebie również zainteresować:
